YAPI KABUĞUNA ETKİ EDEN ISI VE NEM ETKİLERİ

Nem sürekli değişen şekillerde yapı elemanlarını etkiler. Sağanak veya kar gibi birikme yapan durumlarda, emme ve dışa verme olayları görülür. Nem, su buharı şeklinde ise, yapı elemanına ve malzeme tabakalarına sızar. Şartlar uygunsa diğer taraftan çıkar. Su buharı, buhar basıncının düşmesinden sonra oluşur. Yönü e sınır durumlarda ısı akımının tersine olabilir. Zemin katlardaki döşemelerde, ısı gibi su buharı da kışın sıcak oda havasından, yapı elemanının içinden daha soğuk olan dış havaya sızar. Yazın ise bu durumun tam tersi sözkonusudur. Su buhar difüzyon yoluyla geçekleşen bir nemlenme veya nemden kurtulma olayı, çok zaman alır ve çok az miktarları taşınır. Nem akıcı halde, yani su halinde ise kısa zamanda çok fazla miktarda hem transferi elde edilir.

Bir malzemenin ayrışımını bilmenin yanı sıra en önemli kriterlerden biri nemlilik kriteridir. Nemlilik ahşap, tuğla, sıva, çimento gibi bazı gözenekli malzemelerin kuru zamanlarındaki nem oranlarıdır. Bazı malzemelerin  nem oranları : 

Kereste : % 10-20 merkezi ısıtmalı binalarda %8-14
Hafif Beton : %1,0-5,0
Yoğun beton : %0,5-1,75
Sıva : % 0,2-1,0
Kil tuğla : %0,25-0,75

Bir dış duvarda çeşitli şartlarda nem artış değerleri önemli farklılıklar gösterebilir, örnek;
Sağanak yağmur, sıvasız duvarda ortalama günde 4 kg/m2, kireç sıvalı duvarlarda günde 3 kg/m2, kireç-çimento sıvalı binalarda 1-2 kg/m2,
Oda havasının aşırı soğuması; her aşırı soğuma devresi başına 0,01-0,05 kg/m2 ve
Su buharı difüzyon sonucu kondanse su oluşması; günde 0,05 kg/m2 den fazla olmamalıdır.

Yalıtımda seçilen detay ile maksimum cephe alanı yalıtılmalı, böylece ısı yalıtımı nın verimi maksimize edilmelidir. Yalıtımın içeriden yapılması veya sadece belirli bir duvar elemanının yalıtımlı olması yapı cephesinin kısmi olarak yalıtılması anlamına gelir. Bu tip bir yalıtımla cephede yer alan, kolon, perde, döşeme alanı, lento gibi iletkenlik değerleri çok büyük kısımlar yalıtılmamakta ve ısı köprüleri bırakılmaktadır. Oysa binalarım yalıtılmasında ısı köprülerinden kaçınılması çok önemlidir. Isı köprüleri binanın ortalama ısı kaybından çok daha yüksek ısı kayıplarının meydana geldiği sınırlı alanlardır. 

Yapı Kabuğunda Hasarların Önlenmesi 

Yapı dış kabuğunda hasarların önlenmesi için önemli olan hasarların önlenmesi için alınacak önlemler genel olarak üçe ayrılır. 

Tasarım ve malzeme seçim aşaması. Bu aşamada alınabilecek bazı önlemler şunlardır;

1- Malzeme standartları çok iyi bilinmeli, tasarım aşamasında yapı fonksiyon ve malzeme boyutu arasında koordinasyon sağlanmış olmalıdır.
2- Yapı kabuğunda kullanılacak malzemeleri üretim, kullanım ve bakım evreleri önceden araştırılıp geliştirilmelidir.
3- Dış kabuk elemanlarının kompozisyonu doğru yapılmalıdır
4- Rüzgar tarafından oluşturulan dinamik etkilere, basınca, emmeye, titreşime, aşındırmaya karşı yeterli mekanik direnç gösteren malzemelerden tasarlanmalıdır.
5- Doğrudan ya da dolaylı radyasyonlardan oluşan yüzey sıcaklığı, güneşin UV ve IR ışınlarından zarar görmemeli, buna bağlı genleşme varsa önlem alınmalıdır.
6- Isı ve nem hareketi dış kabuk üzerinde kalıcı deformasyon bırakılmamalı, dış kaplama yeterli esnekliğe sahip olmalı, kırılmamalı ve yeterli direnç sağlamalıdır. Isı kayıplarına neden olmamalı ve ısı ile ilgili sorunların çözümü TS 825 esaslarına uygun olmalıdır.
7- Duvar bünyesinde nemim yoğuşmasına neden olmamalı, rutubet akımına imkan verilmemelidir. Yağmur sularına karşı yeterli akışkanlık sağlanmalı, yapı dış kabuğun bünyesindesu barındırmamalı, rüzgarla iletilen yağmur suyuna karşı dirençli olmalıdır.

Uygulama Aşaması 

Bu aşamada alınabilecek bazı önlemler ve hatalar şunlardır ;

1- Dış kabuk malzemelerinin kalite kontrolü yapılıp, en uygun boyut, biçim ve davranışı sağlayanların kullanılması, standartlara uygun olup olmadığı araştırılarak, diğerlerinin kullanımının yasaklanması.
2- Mimari projenin tasarımı sırasında düşünülmüş olan detayların birçoğunun uygulamada dikkate alınmaması.
3- Yapının ucuza mal edilmesi düşüncesi ile yeterli işçiliğin yapılmaması.
4- Taşeron veya müteahhitlerin tatbikatta yalnız kalmaları, çıkan sorunların ve resmi formalitelerin uzayacağı endişesi ile kendi bildikleri doğrultuda çözüme kavuşturma yoluna gitmeleri.
5- Ülkemizde yalıtım teknikerliği, yalıtım öğretmenliği ve mühendisliği gibi meslek dalının olmaması.

Detaylandırma Aşaması

Yapı kabuğunda, buhar difüzyonuna dayalı sorunlardan yoğuşma ve terlemeyi önlemek ya da zararsız düzeye indirmek için ;

1- Kabuğu oluşturan tabakaları, difüzyon dirençleri ve ısı iletkenlik katsayısı, dış ortamdan iç ortama doğru veya soğuk taraftan sıcak tarafa doğru yükselecek şekilde sıralamasının yapılması.
2- Buhar difüzyon direnci yüksek bir dış cephe kaplama yapılacaksa, yapı kabuğunu, dış kaplama altında havalandırmak.
3- Dış kaplamadaki dış ortam havasına sürkilasyon sağlayacak kanallar aracılığıyla hareketli bir hava katmanı oluşturmak.
4- Soğuk yüzeye gelecek su buharının dışarı atılmasını sağlamak.
5- Mümkün olduğunca yapı kabuğunun sıcak tarafında ısı yalıtımı veya hareketsiz hava tabakası yerleştirmekten kaçınmak.
6- Yapı kabuğunun soğuk tarafında buhar kesici kaliteli elemanlar yerleştirmek.
7- Dış duvar içinden ateş bacası, ısıtma ve soğutma tesisatlarının geçirilmemesi.
8- Rüzgara hakim ve yağışlı bölgelerdeki binaların en son dış kabuğunu su geçirmeyen ne nefes alabilen son kat kaplama malzemeleri ile kaplamak.
9- Yapı kabuğunu oluşturan elemanların ve ısı tutucu malzemelerin devamlı sağanak yağmur veya buhar yoğuşması sonucu nemlenerek ısı yalıtım özelliğini kaybetmemesini sağlayıcı önlemler almak.